SALENTO

 

Το Σαλέντο είναι ένας όμορφος τόπος της Ιταλίας που στεγάζει τα χωριά της Grecia Salentino, της Μagna Grecia, όπως τα αποκαλούν οι ντόπιοι. Τμήμα της Απουλίας, που συμπεριλαμβάνει τα έντεκα Ελληνόφωνα χωριά*, όπου η Ελληνική Γλώσσα μιλιέται καθημερινά μεταξύ των πιο ηλικιωμένων αλλά παραμένει γνώριμη και οικεία για τους νεώτερους που με ενθουσιασμό σου δίνουν γνωριμία με μια «καλημέρα», μόλις ακούσουν την γλώσσα σου και που σχεδόν πάντα συνοδεύεται από χαμόγελο. Ντροπαλά συνήθως παραδέχονται ότι τα Γκρήκα τους δεν είναι τόσο καλά όσο του παππού ή της Γιαγιάς, δεν χάνουν όμως την ευκαιρία να προφέρουν με την τραγουδιστή ιταλική προφορά τους τις λέξεις που ανακαλούν από την μνήμη μόλις αντιληφθούν ότι οι συνομιλητές τους είναι από την Ελλάδα. Φουσκώνουν από περηφάνεια όταν ο συνομιλητής τους καταλαβαίνει τα σπαστά Ελληνικά τους, και δεν κουράζονται να προσπαθούν να επικοινωνήσουν μαζί σου σε μια γλώσσα ζωντανή κι αγαπημένη που τους κάνει να νιώθουν περήφανοι και που από το 1999 δια νόμου αναγνωρίστηκε και διδάσκεται από το επίσημο ιταλικό κράτος.

Οι Ελληνικές λέξεις στο Σαλέντο, ζωντανές, περήφανες και αθάνατες, εμφανίζονται παντού καθώς κάποιος περιπλανιέται εδώ. Κυριαρχούν στις πέτρινες επιγραφές των μνημείων, θυμίζοντάς μας ότι τους άξιζε να χαραχτούν επίπονα πάνω στην πέτρα, από πολύ παλιά, από τότε που η Κάτω Ιταλία πρωτοέγινε χώρος προσφιλής εποικισμού στα χρόνια της Κλασσικής Αρχαιότητας. Από τότε οι parole di pietre θεωρούνται στολίδι του τόπου και εμφανίζονται με καμάρι σαν τοπωνύμια χωριών, όπως το Kalimera, ένα από τα πιο γνωστά χωριά, δημοφιλής πρόταση των ταξιδιωτικών πρακτορείων, σε ονόματα δρόμων, κατοικιών, στο καλωσόρισμα της δημοτικής αρχής των περισσότερων χωριών.

 

Στην via Platea της Στερνατία που έμεινα για λίγες μέρες, οι περισσότεροι γείτονες πρόσχαρα με χαιρετούσαν στα Ελληνικά. Διέσχιζα καθημερινά την πόρτα της Φιλίας και της Ειρήνης, και απολάμβανα τον καφέ μου στο καφέ Greco. Μαζί με τον καφέ το «θεικό» pastitsioto, τοπική λιχουδιά. Εκεί στην Πλατεία που πίναμε τον καφέ μας, μας χαιρετούσαν και μας έπιαναν κουβέντα στα Γκρήκα, αλλά και στα Ιταλικά. Θυμάμαι έναν κύριο, που παρότι δεν είχε Ελληνική καταγωγή, όπως έλεγε, αναπολούσε το ταξίδι του με μοτοσυκλέτα στην Ήπειρο, την Θεσσαλία και την Πελοπόννησο, πριν παντρευτεί. Ένιωθα σαν μακρινός συγγενής αυτών των καλόκαρδων ανθρώπων, που το Ελληνικό στοιχείο καταλάβαινα πως τους γοήτευε και τους ήταν οικείο και φιλικό. Και ένιωθα ξαφνικά περήφανη που ήμουν Ελληνίδα και που κάθε τι το Ελληνικό τους ήταν αγαπητό και προσφιλές. Αξέχαστη θα μου μείνει και η ξενάγηση στο παλιό Ελαιουργείο της περιοχής στα Ελληνικά από τον υπεύθυνο του χώρου, όταν στο τέλος της ξενάγησης μας απήγγειλε ένα ποίημα στα Γκρήκα.

Είναι όλος αυτός ο όμορφος παλμός ενός τόπου που η καρδιά του πάλλεται από Ελληνικότητα, που σε ξανανιώνει πριν καν ακούσεις το τύμπανο ή το βιολί που δίνουν τον ξέφρενο, θεραπευτικό ρυθμό της pizzica ή τον χαρούμενο χορό της ταραντέλλα που λες και ξυπνάει την ζωή μέσα σου. Αρχέγονοι ήχοι με αρχέτυπους στίχους, ενώνονται με τρόπο μοναδικό, που διαμορφώθηκε και διασώθηκε μέσα από τους αιώνες, νιώθεις να σε ξεσηκώνει και να επιδρά κατευθείαν στα κύτταρά σου. Είναι χαρούμενη αυτή η μουσική που χορεύεται από όλες τις ηλικίες, σε κάθε ευκαιρία, για χαρά, για γιορτή της ζωής που κυλάει ανέμελα εδώ στο Σαλέντο, ακόμα και τις νύχτες στις κουβέντες της γειτονιάς, μέχρι πολύ αργά την νύχτα, έξω από τις πόρτες των σπιτιών, δεν αφήνει τις μαύρες σκέψεις ούτε στο σκοτάδι να εποικίσουν αυτόν τον τόπο της χαράς.

 

Η ιστορία μπερδεύεται και συνυπάρχει στα χωριά αυτά με το μακρινό παρελθόν και το ολοζώντανο παρόν. Από την προϊστορία, την Νεολιθική εποχή και την εποχή του Χαλκού, συναντούμε μνημεία λατρείας μεγαλιθικά της πέτρας, αφιερώματα στην μάνα γη που όχι μόνο θρέφει με τα προϊόντα της αλλά είναι ο χώρος που ο άνθρωπος γεννιέται, ζει και αποθνήσκει. Λαξεύοντας τελετουργικά τους ορθόλιθους, τους έδιναν ζωή, ενέργεια. Τα menhir, dolmen και specchie (είδη μεγαλιθικών λατρευτικών και ταφικών μνημείων που καταγράφονται στο Σαλέντο) θεωρούντο σύμβολα εξουσίας, δύναμης και αιωνιότητας, Εντυπωσιακά τα ‘φαλλικά’ μενίρ, με προσανατολισμό τον άξονα της κίνησης του Ήλιου (Ανατολή-Δύση) παραπέμπουν και στη λατρεία του Ήλιου.

 

Μα το ταξίδι στον Χρόνο δεν σταματά στα προϊστορικά ευρήματα που τα συναντάς και στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Καθώς ο ταξιδιώτης περιπλανάται από χωριό σε χωριό στα έντεκα Ελληνόφωνα χωριά, αλλά και στις μεγαλύτερες πόλεις της Σαλεντινής Χερσονήσου (Τάραντα, Λέτσε, Ότραντο, Νardo) συναντά έναν απέραντο πλούτο από Ιστορικά μνημεία που ξεκινούν από τα χρόνια του Τρωικού Πολέμου, και των αποικιών της Μεγάλης Ελλάδας και του λαμπρού πολιτισμού της και συνεχίζει στα Ρωμαικα και Βυζαντινά χρόνια και τον Μεσαίωνα. Παρά τις πολυάριθμες μετακινήσεις πληθυσμών όμως (Νορμανδοί, Γάλλοι, Ισπανοί) και τις πολλαπλές επιρροές, οι δυο Ελληνικές διάλεκτοι με τις καταβολές τους από την αρχαία Ελλάδα, τα Γκρεκάνικα της Καλαβρίας και τα Γκρήκα της Απουλίας παραμένουν ζωντανά και συνεχίζουν να μιλιούνται και να συναντώνται παντού στο ένα ατέλειωτο, υπαίθριο, ζωντανό μουσείο ιστορίας που αποτελεί το Σαλέντο.

Κάστρα, παλάτια, καθεδρικοί ναοί, μοναστήρια και κρύπτες σου κόβουν την ανάσα, μα η ομορφιά του τόπου δεν περιορίζεται εκεί. Ένα μπαλκόνι, ένας κυρτός πέτρινος τοίχος, ένα αέτωμα, μια πόρτα, ένα στενό σοκάκι, μια στέρνα, πάντα υπάρχει κάτι να μαγέψει, να σε εκπλήξει και να σε θαμπώσει με την απρόσμενη ομορφιά του. Στην απόλυτη κυριαρχία του μπαρόκ, η τοπική ασβεστολιθική πέτρα Leccese, εύπλαστη με τις μοναδικές ιδιότητές της, επέτρεπε να σκαλίζονται πάνω της αριστουργήματα που διατηρούν την ζωντάνια τους μέχρι τις μέρες μας.

 

Μεσογειακό το τοπίο του Σαλέντο που απλώνεται ανάμεσα σε δυο θάλασσες, την Αδριατική και το Ιόνιο πέλαγος. Η ελιά, το πεύκο, τα φραγκόσυκα, τα σύκα, τα μύρτιλλα κυριαρχούν, ενώ πολύ συχνές οι εναλλαγές του τοπίου ξαφνιάζουν, άλλοτε βραχώδες και ερημικό, άλλοτε με πυκνά δάση ή εύφορες καλλιεργημένες πεδιάδες με αμπέλια, σόργο, ελιά και άλλες καλλιέργειες. Εδώ ο ταξιδιώτης θα συναντήσει κατά μήκος της ακτογραμμής υπέροχα παραθαλάσσια θέρετρα και πανέμορφες πόλεις και παραλίες. Η Gallipoli, το Οtranto, το Κάστρο, και η Santa Maria di Leuca, το νοτιότερο σημείο του Salento, μαγεύουν με την ομορφιά τους.

Οι κάτοικοι φιλόξενοι, ανοιχτόκαρδοι και περιποιητικοί συμπληρώνουν την οικεία αίσθηση του ταξιδιώτη, μεταδίδοντάς την αγάπη τους για τον τόπο τους. Τα τοπικά προιόντα της έφορης γής τους προσφέρουν απλόχερα γευστικές απολαύσεις. Το φαγητό και τα τοπικά κρασιά είναι άλλη μια όμορφη έκπληξη, με διαφοροποίηση σε ποικιλία και τοπικές γεύσεις τοπικές από την υπόλοιπη Ιταλία. Το φαγητό και η διαμονή προσφέρονται συνήθως σε ιδιαίτερα λογικό κόστος.

Τελειώνοντας, θα αναφέρω τον σημαντικό ρόλο της παράδοσης για αυτό τον τόπο. Τα λαογραφικά στοιχεία και οι λαικές παραδόσεις του Σαλέντο είναι από τις πιο αυθεντικές και ζωντανές της Απουλίας που συνενώνουν τους κατοίκους και δίνουν ιδιαίτερο χαρακτήρα στον τόπο. Παγανιστικά σύμβολα των αρχαίων τελετών γονιμότητας, όπως τα μενίρ, διασώθηκαν από την καταστροφή κατά τους χριστιανικούς χρόνους τοποθετώντας πάνω τους έναν σιδερένιο σταυρό ή ζωγραφίζοντας θρησκευτικές παραστάσεις. Ο ξέφρενος χορός της Pizzica που συνοδεύεται από τύμπανα θεωρείται ότι είναι εξέλιξη του χορού των Μαινάδων που χόρευαν για να φτάσουν την Διονυσιακή έκσταση, ενώ στα θρησκευτικά έθιμα της μεγάλης εβδομάδας έχουν ενσωματωθεί και ειδωλολατρικά σύμβολα, όπως η κούκλα Currema (Σαρακοστή), μια κούκλα που αντιπροσωπεύει μια ηλικιωμένη και άσχημη γριά γυναίκα, που θυμίζει την μοίρα Κλωθώ που περιστρέφει το νήμα της ζωής.

 Η μαγική πέτρα της Calimera, σύμβολο γονιμότητας και αναγέννησης ενσωματώνεται στην εκκλησία του Αγίου Βίτου και την επισκέπτονται γυναίκες που θέλουν να αποκτήσουν παιδί, για να ζητήσουν την βοήθειά της την Δεύτερη μέρα του Πάσχα. Η αρμονική συνύπαρξη όλων αυτών των στοιχείων κάνει το Σαλέντο έναν τόπο ξεχωριστό με βαθιά θεμέλια στον χρόνο μα και ξεχωριστό χαρακτήρα στο παρόν. Γιατί ένας τόπος που αγαπήθηκε και αγαπιέται είναι ένας ζωντανός τόπος. Κι ένας ζωντανός τόπος

 μπορεί να ατενίζει με αισιοδοξία το μέλλον.

Πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο: «Στον οίστρο της παράδοσης: Ήθη και έθιμα του Σαλέντο και της Σαλεντινής Ελλάδας» των Eufemia Attanasi και Αθανασίου Κόρμαλη, που κυκλοφόρησε το 2017 σε δίγλωσση έκδοση (Ελληνικά-Ιταλικά) από τις εκδόσεις Πελασγός.



(*)Τα έντεκα Ελληνόφωνα χωριά της Γκρέτσια Σαλεντίνο είναι: Calimera, Carpignano Salentino, Castrignano del Greci, Corigliano d’Otranto, Cutrofiano, Martano, Martignano, Melpignano, Soleto, Sternatia, Zollino,
___________________________________
Ελένη Βαφειάδου, Σεπτέμβριος 2021

 

 

STERNATIA DI SALENTO

 

Υπόσκαφο γόνιμης πεδιάδας
εκεί όπου η γνώση συναντά την αισθαντικότητα,
παρατηρώντας τις διαδρομές της πέτρας,
μαθαίνεις πώς τα χέρια στιβαρά τις στοίχισαν
σε θόλο που προστάτεψε

αμέτρητες γενιές·
πώς ο λόγος τις σμίλεψε με σοφία.

Αρχίζεις τότε να εξηγείς
τους κύκλους της ζωής σου,
ακολουθώντας την ροή
και τα σχήματα των υγρών ανάμεσά τους,
γνωρίζοντας τώρα πια τους νόμους
της αέναης κίνησης
ανεμπόδιστα εντός σου.

Κάθε στάλα πολύτιμη,
κανένα δάκρυ δεν πήγε χαμένο,
σε στέρνα χαράς καταλήγουν,
αναδεικνύοντας γνώση πανάρχαια
που δεν πρέπει να χαθεί:

Να δουλεύεις το μέταλλο και την πέτρα
θα πει: να συνυπάρχεις με τους ανθρώπους.

________________________________

Ελένη Βαφειάδου

Αφίξεις, αναχωρήσεις, ζωή, Εκδόσεις Εύμαρος, Αθήνα Δεκέμβριος 2023

ΣΤΑ ΙΧΝΗ

 

Διέσχισα τους Χρόνους,

των Ατρειδών

τα μονοπάτια ακολουθώντας, 

για να σε συναντήσω, 

κόρη ιερή. 

Τα μυστικά σου αφουγκράζομαι:

τους ψιθύρους του Απόλλωνα

του υπερβόρειου ταξιδευτή, 

το τρέμουλο του αμνού,

την δική σου ανάσα λαχανιασμένη, 

λέξεις ανάκατες σαν αραδιάζεις

για ν΄ ανταμώσουν τις προσδοκίες

των θεοπρόπων. 

Κι εκείνοι, 

με το κύρος της δικής σου αυθεντίας

με τα σημάδια των θεών

βαριά στους ώμους, 

τους χρησμούς ερμηνεύοντας, 

το παρελθόν μου 

που Ιστορία ονομάστηκε, 

χάραξαν. 

Έκτοτε θανατώθηκαν οι προφήτες.

Στην πυρά οι μάγισσες, 

χάθηκαν οι υποσχέσεις της αθανασίας. 

Ήρωες και ημίθεοι

κι οι θεότητες της φύσης 

υποτάχθηκαν,

στο μικρό πολύξερο

άπληστο, κυρίαρχο εγώ. 

Κι εγώ

κοντά σου αναζητώ

τον άγνωστο εαυτό μου

να βρω.

_______

Ελένη Βαφειάδου

Από την ποιητική συλλογή " Το τυφλό κορίτσι και άλλα ποιήματα" , Οκτώβρης 2018

ΕΛΑΦΡΟΤΗΤΑ

 

Κοίτα τις ανεμώνες

άνθισαν και φέτος!
Το πέπλο του φόβου αψήφισαν
στα αφρόντιστα χωράφια,
δεν λύγισαν
από το βάρος που έπνιξε
ματαιωμένες προσδοκίες.

Ευλύγιστες ας είναι κι οι σκέψεις,
σαν φλόγες που γλύφουν
αχόρταγα το κούτσουρο.
Ανάλαφρες ανυψώνονται,
ώσπου να διαλυθεί ο καπνός.

Και τους φόβους
που πλέκεις μεταξύ τους
και σφιχτά τους υφαίνεις,
στις φλόγες ρίξε τους
να καούν.

Ανάλαφρα, πιάσε πάλι το τραγούδι
στο ρυθμό που ορίζουν οι αμφιβολίες,
και με σιγουριά διάλεξε
το δικό σου φωτεινό χρώμα
για φόντο. 

___________

Ελένη Βαφειάδου

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ "ΤΟ ΤΥΦΛΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ" ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΠΑΚΟΝΙΚΑ

 

Αλεξάνδρα Μπακονίκα

ΕΛΕΝΗ ΒΑΦΕΙΑΔΟΥ
«Το τυφλό κορίτσι κι άλλα ποιήματα»

Η ποιητική συλλογή της Ελένης Βαφειάδου εστιάζει στην αναζήτηση του βαθύτερου εαυτού της με το βλέμμα  τόσο στον εσωτερικό της κόσμο, αλλά και στην κοινωνία, στην πραγματικότητα που την περιβάλλει. Διαπιστώνει ότι τα μεγάλα οράματα έχουν πεθάνει. Οι ήρωες είναι ανύπαρκτοι, οι θεότητες τις φύσης έχουν εξοστρακιστεί. Όλα έχουν αντικατασταθεί από «το μικρό πολύξερο/άπληστο, κυρίαρχο εγώ». Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι η βία πνίγει την ανθρωπιά, η καχυποψία πνίγει τη συμπόνια. Μέσα στις πόλεις συνωστίζονται άνθρωποι που παλεύουν με την απόγνωση καθώς
αδυνατούν να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους, «κραυγές υπόγειες στεγάζουν την απελπισία τους». Για την ποιήτρια η ζωή πρέπει να εξελίσσεται ανεμπόδιστη, ακριβώς όπως  τα κίτρινα φύλλα που πέφτουν και δίνουν ύλη για τα καινούργια, όπως η χρυσαλλίδα που κοκαλώνει και δίνει πνοή σ’ εφήμερη πεταλούδα. Όμως στην κοινωνία υπάρχουν γερά εδραιωμένοι κανόνες που έχουν τη δύναμη να ακυρώνουν όνειρα και προσδοκίες, η φαντασία και οι επιθυμίες αργοπεθαίνουν στο βωμό των ποικίλων ασφυκτικών συμβάσεων.

Τα ποιήματα εκπέμπουν έντονη την αίσθηση για απολογισμό ζωής, αλλά συγχρόνως και για αναζήτηση ταυτότητας της ποιήτριας, καθώς και την επιτακτική της ανάγκη για κατευθυντήριες γραμμές στην πορεία  της. Επιθυμεί να ζωγραφίσει έναν μύθο, έναν σκοπό κι ένα Θεό, γιατί το αβάστακτο σκόρπισμα της ψυχής, ο κενός χρόνος, κάθε τι ανούσιο, επιφανειακό και ρηχό απονεκρώνει τη λαχτάρα της για μια
ουσιαστική ζωή. Καταφύγιό της είναι η τέχνη της ποίησης που χαρίζει μια αλλιώτικη ματιά από ψηλά, μια ανάλαφρη πνοή που μπορεί να αποκαλύπτει ακόμη και το πιο μικρό κλειδί στην ομορφιά, ώστε κάπως  να αντέχεται η ασχήμια της πραγματικότητας που μας περιβάλλει.

Εκείνο που κυρίως αποκαρδιώνει την ποιήτρια είναι η αδυναμία να εκφραστεί, να βρει ανταπόκριση εκεί που λαχταράει. Η έλλειψη επικοινωνίας αναπόφευκτα την οδηγεί στην μοναξιά, που αφενός είναι κατάρα, αλλά συγχρόνως της δίνει χώρο να αφουγκραστεί τον εαυτό της. Πολλές φορές θα αναζητήσει την φυγή, αλλά  και πολλές φορές θα αισθανθεί ότι έχει κατορθώσει να βρει μέσα της ένα απάγκιο λιμάνι σκέψης που την ηρεμεί και την συμφιλιώνει με τη σιωπή. Στο ποίημα «Το τυφλό κορίτσι», που δεν είναι τυχαίο ότι δίνει και τον τίτλο της συλλογής διακρίνουμε τις ιδανικές καταστάσεις που αναζητάει η ποιήτρια για τις σχέσεις επικοινωνίας με τους άλλους. Θαυμάζει τους αγνούς, τους γαλήνιους και νηφάλιους,
που μπορούν με γενναιοδωρία  να δίνουν και να παίρνουν αγάπη, να καλλιεργούν οάσεις άδολης φιλίας, συντροφικότητας και παρηγοριάς. Αυτό τον τύπο ανθρώπου αντιπροσωπεύει το τυφλό κορίτσι, η θετική ενέργεια και τα ευγενικά αισθήματα που εκπέμπει δίνουν ένα έντονο αίσθημα αγαλλίασης και ηρεμίας στην ποιήτρια, κάτι που τελικά θα επισφραγίζει την βαθιά φιλία που τις ενώνει. Επίσης στο ποίημα  εμφανίζεται ένα μικρό παιδί που δέχεται αφοσίωση  και αγάπη  από το τυφλό κορίτσι, αλλά και από τους γονείς του, που αποτελούν την επιτομή της τρυφερότητας και προσφοράς, καθώς απευθύνονται με τα εξής λόγια προς την ποιήτρια και το τυφλό κορίτσι: «Καλοδεχούμενοι, μας είπαν, είστε/κι όταν η αναστάτωση φορτίσει/την ψυχή σας/εδώ να ξαναρθείτε. Όλο αυτό το σκηνικό δοτικότητας και αγάπης υπογραμμίζει την σπουδαιότητα που δίνει η ποιήτρια σε περιβάλλον οικογενειακής
ενότητας και αφοσίωσης, που αναμφισβήτητα προσφέρει στήριγμα, δύναμη και κουράγιο σε κάθε άνθρωπο. Επίσης διαβάζοντας το ποίημα έχουμε την υποψία ότι
το τυφλό κορίτσι ενδέχεται να είναι μια αντανάκλαση, μια άλλη όψη του εαυτού  της ποιήτριας, με την οποία ανοίγεται σε συνομιλία. Μια άλλη όψη  πιο κατασταλαγμένη, σίγουρη και γαλήνια, κάτι σαν πρότυπο που θέλει να φτάσει για να επιτύχει την πολυπόθητη  εσωτερική της αναγέννηση.

Από γνήσιο μητρικό ένστικτο, η ποιήτρια προσφέρει ανεξάντλητη τρυφερότητά και φροντίδα στον γιο της ,που παλεύει να σταθεί όρθιος στα πόδια του μετά από σοβαρό
πρόβλημα υγείας. Ενδεικτικά σας διαβάζω το ποίημα  από τη σελ.39:

Με δάκρυ πότισα
την όμορφη πιπερίτσα
που σου χάρισα απόψε
πριν φύγω.
Θα είναι το στερνό.

Λευκά τα άνθη της,
Σαν καρπίσουν
τους κόκκινους καρπούς αγάπης
χρώμα ζωηρό θα δώσουν στις μέρες σου.
γεύση πικάντικη στη ζωή σου

Κάψα θαυματουργή κι ευλογημένη
θα συνοδεύει
τις στιγμές της χαράς
μαζί με τη σκέψη μου.

Το μητρικά της αισθήματα φτάνουν  στα όρια της θυσίας, όμως με κανένα τρόπο δεν εκδηλώνονται ασφυκτική κτητικότητα, στέκεται δίπλα του  για να μπορέσει ελεύθερος με τις δικές του δυνάμεις να βρει τον δρόμο του. Σας διαβάζω τους στίχους από το ποίημα ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ ΜΟΥ:

Τράβα μπροστά κυπαρίσσι μου μονάκριβο
τη δική σου μάχη για να κερδίσεις.
Τη θέληση, τη δύναμη, τη σοφία
που για σένα προορίζω,
νιώθω πια
πως μόνος σου
θα κατακτήσεις.
 

Καθώς η ζωή είναι γεμάτη αντιφάσεις, εκπλήξεις και απρόσμενες ανατροπές, παρατηρούμε πολλά αντίθετα δίπολα να κυριεύουν τον συναισθηματικό κόσμο της ποιήτριας. Υπάρχουν εναλλαγές από την εσωστρέφεια στην εξωστρέφεια, από την μοναξιά στην επαφή με αγαπημένα πρόσωπα, από τον φόβο στις εξάψεις του θάρρους, από τον θυμό στη συμφιλίωση, από την ασχήμια στην ανακάλυψη της ομορφιάς, από την ελπίδα στην υποψία της ψευδαίσθησης. Ωστόσο αν κάτι αφήνει έντονο στίγμα στα ποιήματα  είναι το στοιχείο της πίστης και της επιθυμίας να αναγεννηθεί, σας διαβάζω στίχους από το ποίημα ΜΕΤΑ ΤΗ ΦΩΤΙΑ: Αφήνω πίσω τις στάχτες./Ξέρω πως  μόλις η βροχή/ ποτίσει τη διψασμένη γη/ η άνοιξη θα ξανάρθει. Μας εντυπωσιάζει η αδάμαστη ορμή του θάρρους της για ζωή, ακόμη και σε σημείο να φτάσει μακριά τα πιο τολμηρά της  όνειρα. Αυτή η ορμή, το πάθος της για ζωή πηγάζει από τη δύναμη που κατέβαλε να ξεπεράσει δύσκολες καταστάσεις. Πάλεψε και νίκησε, νίκησε τον φόβο και τον πόνο, κι αν για κάτι θέλει να μιλήσει είναι η χαρά, ποίημα να γίνει φωτεινής ελπίδας.

Για τους ανθρώπους, όπως η ποιήτρια, που έχουν περάσει τη σκοτεινή στενωπό του ακραίου κινδύνου και φόβου αποκτούν μια βαθύτερη ματιά για τον κόσμο. Γνωρίζουν ότι η ζωή είναι απρόβλεπτη και ατίθαση, ότι στροβιλίζεται στον ίδιο σκοπό με τον θάνατο, ότι η λύπη και η χαρά είναι αναπόσπαστα κομμάτια που καθένα δίνει νόημα στο άλλο. Επίσης ότι και το πιο εφήμερο μπορεί να κρύβει αφάνταστη ευτυχία, καθώς τα πιο εφήμερα άνθη είναι τα πιο σπάνια για την ομορφιά τους. Κι αν κάτι δυναμικά κυριαρχεί είναι η απαρασάλευτη παρουσία του έρωτα, ενδεικτικά σας διαβάζω τους στίχους: Του έρωτα δοξάρι/δίνει πάθος και παλμό/ τον θάνατο νικάει./Όμορφη είναι η ζωή/ χορεύεις στον δικό της ρυθμό./Κι αν δειλιάσεις,
σε προσπερνάει.

Δεν μας διαφεύγει το γεγονός ότι η  συλλογή ξεκινάει με ένα  άτιτλο ποίημα όπου μέσα από τους ήχους της μουσικής ο ευδαιμονικός κόσμος των αισθήσεων με την ερωτική προέκτασή τους καταλαμβάνει την ποιήτρια, δίνει ώθηση την φαντασία της να ταξιδέψει και με μια ζωηρή πινελιά να αλλάξει τον κόσμο. Σε πολλά άλλα ποιήματα προβάλλουν διάφορες εκφάνσεις της ερωτικής εμπειρίας. Σαν κάτι άγνωστο που όμως το αφουγκραζόμαστε με μαγεία, σαν μια απάτητη πλαγιά που σε αυτήν μόνο θέλουμε να αναπνέουμε, δηλώνει για τον έρωτα η ποιήτρια. Και ασφαλώς υπάρχει το αίσθημα της  προσμονής που λαχταράει την ερωτική  εκπλήρωση, ως εγγύηση για την τελική λύτρωση. Στους στίχους δεν λείπουν  τα όνειρα με έμφαση σε αισθησιακούς εναγκαλισμούς. Επίσης η επίμονη παρουσία των επιθυμιών, που αν  καταπιεστούν προκαλούν θυμό, απωθημένο  κι ανεκπλήρωτο παράπονο, που θρέφει τη θλίψη. Αντίθετα η πολυπόθητα αγαλλίαση προέρχεται από την άνθιση των επιθυμιών από κοινού με το λατρεμένο πρόσωπο, σας διαβάζω τους στίχους από το ποίημα ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ: Άσε με να τις ανακαλύψω μαζί σου/ στο πλευρό σου θα τις φροντίζω/ θα διαλέξουμε τις πιο γερές/θα κορφολογήσουμε τις ατίθασες κι άπληστες/ στεφάνι να πλέκουμε/ την αγάπη να στολίζουν. Το ερωτικό πάθος εκδηλώνεται με ένταση σε πολλά σημεία και δείχνει τους φλογερούς αναβαθμούς σε όλη την γνησιότητά τους. Σας διαβάζω από τη σελίδα 20 «Θέλω να σβήσω/ τον φόβο στη ματιά σου[…..] θέλω εμάς/τώρα/ μόνους, παράφορους/προσωρινούς». Επίσης από τη σελίδα 45: « Πέλαγος των ματιών/αντανακλάται στο ποτήρι/ του μισοτελειωμένου κρασιού./πράξη μεθυστική/λικνίζει τα κύτταρα σε αργόσυρτο χορό/ γνώριμο από παλιά./ Από όλους μυστικό/ όπως αρμόζει σε αιώνιους εραστές.»

Η πιο διακαής επιθυμία της Ελένης είναι το χρέος της αγάπης με αγάπη να το ξεπληρώνει «να αρθρώνει σωστά/ το συναπάντημα/ του πριν με το μετά/του εγώ με το εσύ/συλλαβίζοντας επιδέξια/το παρόν με το εμείς»

Αλεξάνδρα Μπακονίκα
Ελλάδα

Η Αλεξάνδρα Μπακονίκα γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Φοίτησε στην Ιατρική Σχολή του Α.Π.Θ., όμως δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές της. Εργάστηκε ως καθηγήτρια αγγλικών.
Πρώτη φορά δημοσιεύθηκαν ποιήματά της στο περιοδικό "Διαγώνιος" το 1983.
Έχει εκδώσει οκτώ ποιητικές συλλογές. Σε έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά έχει δημοσιεύσει κείμενα κριτικής. Ανθολογημένα ποιήματά της, μεταφρασμένα στα αγγλικά, εκδόθηκαν σε βιβλίο στο Νέο Δελχί της Ινδίας και στο Βανκούβερ του Καναδά. Επίσης, ποιήματά της μεταφράστηκαν στα γερμανικά, στα σουηδικά, στα κροατικά και στα αλβανικά.

ΜΙΑ ΘΑΛΑΣΣΑ

 

Μια θάλασσα με καλεί

πλατιά σαν την αγκαλιά

δυνατή σαν την βούληση

απέραντη σαν την αγάπη

ελεύθερη σαν την ζωή

απρόβλεπτη σαν τον πόθο

σκληρή σαν τον πόνο

ασίγαστη σαν τις σκέψεις

αλμυρή σαν τον μόχθο

αιώνια σαν τις φωτεινές ψυχές.

___________________________________

Ελένη Βαφειάδου

Αφίξεις, αναχωρήσεις, ζωή, Εκδόσεις Εύμαρος, Αθήνα Δεκέμβριος 2023